Henryk Otto-Trąmpczyński (1843-1921)

Szczegóły

Artur Paczesny

Powstaniec styczniowy, działacz społeczny, rolnik.

Henryk Otto-Trąmpczyński herbu Topór, urodził się w 1843 r. jako syn Eugeniusza Otto-Trąmpczyńskiego i Laury z Szumanów. Pochodził z rodziny o bogatych tradycjach patriotycznych

– ojciec uczestniczył w powstaniu listopadowym 1830-1831, po upadku którego tułał się kilka lat na emigracji. W domu rodzinnym odebrał gruntowne przygotowanie patriotyczne.

POWSTANIE STYCZNIOWE

 Jako 20-latek, Henryk wziął udział w powstaniu styczniowym, do którego podążył ze swoim starszym bratem Edmundem oraz sześcioma innymi członkami rodu Otto-Trąmpczyńskich, z których straciło życie w boju aż trzech – kuzyni Henryka i Edmunda: Kazimierz Trąmpczyński (poległ pod Dobrosołowem), jego brat Władysław Trąmpczyński (zmarł z ran odniesionych w bitwie pod Olszakiem) oraz stryj Kazimierz Trąmpczyński (poległ pod Nową Wsią). Do powstania nie zaciągnął się trzeci z braci, Stanisław, który kształcił się wówczas w seminarium duchownym.

 Henryk Otto-Trąmpczyński wraz z bratem Edmundem wziął udział w tzw. „wyprawie płk Younga de Blankenheim”. Obaj jako żołnierze wchodzącej w jego skład kompanii strzelców, dowodzonej przez kpt. Maryańskiego brali czynny udział we wszystkich krwawych bitwach i potyczkach tego oddziału, m.in. pod Nową Wsią i Brdowem. Po rozbiciu oddziału płk Younga de Blankenheim bracia Trąmpczyńscy dołączyli do oddziału Józefa Seyfrieda.

 Po jego ucieczce za granicę Królestwa Henryk i Edmund wraz z niedobitkami kompanii próbowali przedrzeć się do oddziałów gen. Edmunda Taczanowskiego, stacjonujących w okolicach Ignacewa, lecz uniemożliwiły im to szczelne kordony wojsk rosyjskich otaczających pierścieniem powstańców Taczanowskiego.

NIEWOLA

 Henryk wyszedł cało z bitew i potyczek, jednak Edmund został ciężko ranny. Bracia musieli wracać do Księstwa, skąd po wyleczeniu ran Edmunda pragnęli powtórnie dołączyć do powstania. Niestety, pruscy żandarmi pojmali ich przy przekraczaniu granicy. Niefortunnych braci wtrącono do więzienia w Gnieźnie, skąd po zapadnięciu wyroku sądowego trafili do cytadeli poznańskiej, by w tamtejszych kazamatach odsiedzieć pół roku kary.

U ARSENA KWILECKIEGO, DZIAŁALNOŚĆ ROLNICZA

 Po wyjściu z więzienia Henryk Trąmpczyński w poszukiwaniu zatrudnienia zawędrował do majątku Arsena hr. Kwileckiego w Kwilczu, wspierającego weteranów styczniowych (sam przed laty walczył w Powstaniu Listopadowym), by ostatecznie osiąść w Orzeszkowie jako administrator tamtejszego majątku.

 Jako oficjalista w dobrach hr. Kwileckich Henryk Otto-Trąmpczyński dał się poznać jako założyciel i sprawny organizator powstałego w 1876 r. pierwszego w powiecie międzychodzkim kółka rolniczego z siedzibą w Kwilczu, któremu prezesował przez półtora roku. Cechował go niecodzienny entuzjazm i ofiarna praca oświatowa wśród rolników z okolic Kwilcza, którym m.in. z własnych zapasów rozdawał nasiona rzadko wówczas uprawianych roślin, np. kukurydzy. Działalność H. Trąmpczyńskiego przyczyniła się do podniesienia stanu polskiego rolnictwa na zachodnich rubieżach Wielkopolski, gdzie musiało ono konkurować ze znacznie lepiej zorganizowanym i nowocześniejszym rolnictwem miejscowych Niemców – osadników, korzystających ze wszechstronnej pomocy państwowej.

DZIERŻAWA I GOSPODAROWANIE

Wielką stratą dla gospodarzy zrzeszonych w kwileckim kółku było odejście Henryka Trąmpczyńskiego z funkcji prezesa w 1878 r. Zrezygnował wówczas z administrowania Orzeszkowem i przeniósł się do Biernatek, które wraz z folwarkiem Prusinowo wydzierżawił od Jana hr. Działyńskiego z Kórnika.

 Folwarki, wyeksploatowane przez poprzedników, były w fatalnej kondycji, zacofane gospodarczo
i źle wyposażone, toteż nowy dzierżawca borykał się stale z poważnymi trudnościami, zdarzało się, że ziemiopłody, które przeznaczone były na spłatę długów sprzedawał prywatnie na targu. Jedynie swojej bliskiej przyjaźni z dr Zygmuntem Celichowskim z Biblioteki Kórnickiej Henryk Trąmpczyński zawdzięczał fakt, że w Biernatkach i Prusinowie utrzymał się aż ćwierć wieku.

 W 1905 r. jego majątek zlicytowano, a on sam przeniósł się do Siemianic k. Kępna, które objął w dzierżawę od hrabiostwa Szembeków. Tam, oprócz gospodarowania dzierżawionym majątkiem włączył się w działalność miejscowego kółka rolniczego, któremu przez kilka lat prezesował.

ŻYCIE RODZINNE

 W 1873 r. pojął za żonę Paulinę Pągowską, córkę nieżyjącego już wówczas Tadeusza Pągowskiego dzierżawiącego od Kwileckich Kurnatowice.

 Miał syna Mieczysława (wyemigrował do Ameryki Płd.) oraz córki: Zofię (malarkę), Marię (wybitną śpiewaczkę i pedagoga muzycznego) oraz Jadwigę, zamężną za Eustachym Włodarkiewiczem, matkę płk Jana Włodarkiewicza, założyciela i komendanta organizacji „Wachlarz”, wraz z innym synem Józefem zamordowaną na Pawiaku w 1943 r.).

 Henryk Trąmpczyński zmarł w 1921 r. w Poznaniu i tam, na nieistniejącym dziś cmentarzu archikatedralnym został pochowany.

Ilustracje:

Bracia Edmund, Stanisław i Henryk Otto-Trąmpczyńscy (fotografia z czasów Powstania Styczniowego).

Henryk Trąmpczyński (fotografia z 2. poł. XIX w., zbiory Biblioteki Kórnickiej PAN).

Bibliografia:

1. Paczesny, Remanent na powstańczym szlaku (cz. 3) Józef Pomorski (1808-1867). Henryk Otto-Trąmpczyński (1843-1921), Informator Międzychodzki, nr 83, Międzychód 20 kwietnia 2011 r.,

Pamiętniki Biblioteki Kórnickiej, Kórnik 1929-...,

Spuścizna rękopiśmienna po ks. Stanisławie Trąmpczyńskim (Zbiory Biblioteki Kórnickiej PAN).