Taylorowie herbu własnego

Szczegóły

Artur Paczesny

Taylorowie herbu własnego – potomkowie szkockich imigrantów, żołnierze, powstańcy, ziemianie.

W Rzeczypospolitej Obojga Narodów masowo osiedlali się Szkoci. Dorabiając się na handlu podnosili swą pozycję społeczną i często wchodzili w szeregi stanu szlacheckiego przez nobilitację lub indygenat.

Do tych ostatnich należeli Taylorowie, szkocka rodzina szlachecka, która przybyła do Polski w XVI w., a jej przedstawiciele zajmowali się początkowo kupiectwem. W 1775 r., gdy otrzymali w Polsce potwierdzenie swego szkockiego szlachectwa, Taylorowie nieprzerwanie od trzech pokoleń służyli w wojsku Rzeczypospolitej.

KAPITAN ROBERT TAYLOR

 Pierwszym lepiej znanym wojskowym w tej rodzinie był Robert (1694-1754), służący w regimencie pieszym artylerii koronnej, który zakończył służbę w 1747 r. r. w stopniu kapitana. Z małżeństwa z Elżbietą Forsyth miał on syna Roberta Jana (1728-1792), który również został zawodowym wojskowym.

ROBERT JAN TAYLOR (1728-1792) - GENERAŁ WOJSK KORONNYCH

 Robert Jan służył początkowo w Regimencie Konnym im. Królowej: jako kadet dwa lata, jako podchorąży przez 3 lata, jako chorąży przez 7 lat i jako porucznik również 7 lat. W 1759 r. przeszedł do regimentu dragonów Potockiego nr 7, biorąc udział w przekształceniu tej jednostki, początkowo w regiment dragonów spieszonych, następnie w 7 regiment piechoty. W 1770 r. z awansował na kapitana podpułkownika, w 1777 r. na pułkownika, 1787 r. - generał majora, 1787 r. - generała brygady.

Cieszył się zaufaniem króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, za czasów którego był komendantem twierdzy poznańskiej. Został także zaliczony w poczet kawalerów Orderu Św. Stanisława. Od 1768 r. żonaty z Zofią Anną Unrużanką (1749-1792), z którą zamieszkał w 1790 r. w zakupionym od Wilkońskich majątku w Prusimiu. Małżonkowie Taylorowie zmarli kolejno po sobie w 1792 r., ich szczątki spoczęły w krypcie kościoła parafialnego w Sierakowie.

KAROL TAYLOR (1769-1828) –  PORUCZNIK WOJSK KORONNYCH, ŻOŁNIERZ KOŚCIUSZKI

 Syn generała Roberta Jana Taylora, Karol Taylor służył w pułku ojca, w 1792 r. walczył w randze porucznika w dywizji księcia Józefa Poniatowskiego na froncie ukraińskim, później w dywizji Tadeusza Kościuszki.

Po powrocie w 1793 r. do Prusimia zrzucił mundur i zabrał się za gospodarowanie. W 1806 r. witał wraz z delegacją wielkopolskiego ziemiaństwa wkraczające do Poznania pierwsze francuskie oddziały i gen. Jana Henryka Dąbrowskiego. W latach Księstwa Warszawskiego 1807-1815 był radcą prefektury w Poznaniu, a następnie komisarzem policji departamentu poznańskiego. Porucznik Karol Taylor żonaty był z Magdaleną z Krzyckich, z którą miał m.in. syna Roberta (1807-1861) i córkę Zofię Karolinę Taylorównę (1775-1849).

Zofia Karolina Taylorówna zamężna była za Piotrem Bogusławem von Haza-Radlitzem, landratem powiatu krobskiego, któremu powiła kilkoro dzieci, min. znanego polskiego działacza narodowego Wojciecha Ludwika von Haza-Radlitza oraz Joannę von Haza-Radlitz, która zapisała się w historii jako „zakała rodu”.

W 1815 roku, gdy wojska pruskie zajmowały Poznańskie, zorganizowała komitet powitalny, wygłaszała mowy i publikowała artykuły przeciwko Napoleonowi, pełne patriotycznych frazesów, w duchu pruskim, za co wyraził jej podziękowania Król Fryderyk Wilhelm III. Została ona w związku z tym publicznie ostro upomniana przez wuja, Karola Taylora z Prusimia (1769-1828). Wyparła się całkowicie związków z polskością, denuncjując przy okazji policji pruskiej swego wuja (Karol Taylor był podejrzewany o udział w powstaniu kościuszkowskim 1794 roku i organizację powstania w 1806 roku). Drugim mężem Zofii Karoliny Taylorówny był poeta niemiecki, prawnik i publicysta Adam Heinrich Müller (1779-1829). W schyłkowym okresie życia wstąpił on na służbę cesarza Austrii i był konsulem generalnym w Lipsku, w 1827 roku został nawet nobilitowany.

ROBERT TAYLOR (1807-1861) – PORUCZNIK KAWALERII, POWSTANIEC LISTOPADOWY

 Wnuk i imiennik generała Roberta Jana Taylora, Robert Taylor, będąc uczniem Gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu brał udział w działalności patriotycznej, nie taił swojego wrogiego nastawienia do Prusaków, za co w 1826 r. został usunięty ze szkoły wraz z grupą uczniów i nauczycieli, m.in. z Janem Wilhelmem Kassyuszem.

Podróżując następnie po Europie Robert Taylor zaprzyjaźnił się z poetą Antonim Odyńcem, należącym do kręgu przyjaciół Adama Mickiewicza. Wybuch Powstania Listopadowego zastał go w Londynie, skąd natychmiast wrócił do kraju i zaciągnął się do 1. pułku jazdy kaliskiej. Za waleczność w powstaniu listopadowym otrzymał awans na stopień porucznika i Krzyż Virtuti Militari.

Ilustracje:

Herb Taylorów, przedstawiający pięciopłatkową różę między ramionami krokwi, na której ludzkie oko.

Zofia Karolina z Taylorów (1775-1849), córka gen. Roberta Jan Taylora, żona: 1) Piotra Bogusława von Haza-Radlitza, 2) Adama Heinricha Müllera.

Dwór w Prusimiu, karta pocztowa, pocz. XX w.

Bibliografia:

1. Leitgeber, Dzieje poznańskiej rodziny Taylorów, Gens. Kwartalnik Towarzystwa Genealogiczno-Heraldycznego, Rocz. 3, Nr 3, Poznań 1992,
2. Taylor, Historia rodziny Taylorów w Polsce, Poznań 1933,

Oficerowie Rzeczypospolitej Obojga Narodów 1777-1794. Spisy, Tom I, Część 3: Piechota, Kraków 1998,

1. Paczesny, Dzieje von Haza-Radlitzów z Lewic, Tydzień Międzychodzko-Sierakowski, nr 18 z 22 grudnia 2010 r.