Emil Kierski z Chrzypska Wielkiego (1810-1874)

Szczegóły

Artur Paczesny

Powstaniec listopadowy, publicysta.

Emil Kierski urodził się w 1810 r. jako dziecko Michała Kierskiego i Katarzyny z Kayserów, właścicieli majątku Chrzypsko Wielkie w powiecie międzychodzkim.

Pochodził ze starożytnego rodu szlacheckiego Kierskich herbu Jastrzębiec. Gniazdem rodowym jego przodków był Kiekrz leżący pod Poznaniem, majątek dziedziczony przez rodzinę nieprzerwanie od XIV w. niemal do okresu rozbiorów. Po odebraniu starannego wychowania i edukacji domowej uczył się w Gimnazjum Marii Magdaleny w Poznaniu.

WALECZNY POWSTANIEC

 Z Gimnazjum Emil Kierski w 1830 r. udał się do ogarniętego powstaniem Królestwa Polskiego, aby włączyć się do walki o niepodległość Polski. Służył w nowo utworzonym 1 pułku województwa kaliskiego, później przemianowanym na 13 pułk piechoty. Walczył m.in. w bitwach pod Kockiem (17-20 czerwca 1831) i Szymanowem (15 sierpnia 1831 r.). W uznaniu waleczności i zasług otrzymał awans na stopień porucznika.

AUTOR „STAROŻYTNOŚCI POLSKICH”

 Po upadku powstania i powrocie do Wlk. Księstwa Poznańskiego Emil Kierski ukończył edukację prywatnie, po czym zamieszkał w swoim majątku w Chrzypsku Wielkim, wcześniej wchodzącym w skład dóbr sierakowskich. Od 1841 r. współpracował z założonym w Szamotułach Towarzystwem Starożytności Polskich. Efektem tej działalności było wydanie przez Emila Kierskiego, wspólnie z Jędrzejem Moraczewskim, 2-tomowego dzieła pt. „Starożytności polskie”.

NIESTRUDZONY W STARANIACH O NIEPODLEGŁOŚĆ

 W 1848 r. pełnił najwyższy urząd w cywilnej organizacji powstańczej, był komisarzem powiatu międzychodzkiego. Po wygaśnięciu działań powstańczych uczestniczył w dalszych wydarzeniach Wiosny Ludów, tworząc powiatowe struktury Ligi Polskiej i stając na jej czele.

ZAANGAŻOWANY PUBLICYSTA

 Po sprzedaży Chrzypska mieszkał początkowo w nabytym od Przystanowskich majątku Białężyn, jednak wskutek trudności finansowych musiał się go wkrótce pozbyć. Tym razem osiadł na stałe w Poznaniu, gdzie poświęcił się wyłącznie pracy literackiej. Pisywał artykuły do niezliczonej wprost ilości czasopism, m.in. „Przyjaciela Ludu”, „Roku”, „Tygodnika Ilustrowanego”, „Dziennika Domowego”, „Orędownika Naukowego”, „Czasu”, „Strzechy” i „Włościanina”.

 W 1859 r. podjął stałą współpracę z Towarzystwem Przyjaciół Nauk w Poznaniu, początkowo jako bibliotekarz, a następnie jako jeden z najczynniejszych członków Wydziału Historyczno-Literackiego. Swoje prace publikował odtąd także w „Rocznikach Tow. Przyj. Nauk”.

W 1867 r. założył i przez 2 lata redagował miesięcznik „Przegląd Wielkopolski Historyczny i Literacki”, przed którym postawił zadanie popularyzacji wiedzy na temat przeszłości Wielkopolski. W swoich pismach podejmował najczęściej właśnie tę, bliską mu tematykę. Oto niektóre z tytułów jego prac:

Opis statystyczny i historyczny Obwodu Boreckiego w W. Ks. Poznańskim w powiecie krotoszyńskim, Czasopisma polskie w Poznańskiem od ich początku, Generałowie wielkopolscy.

Oprócz pisania opracowań historycznych, Emil Kierski próbował swych sił także jako poeta (np. wiersz Do Ziemi Krakowskiej), wydał też praktyczny przewodnik: Prawo względem ukarania kradzieży drzewa z lasów, wyjaśnienie na użytek obywateli i ludu.

„CICHE ŻYCIE, CICHA PRACA, CICHA ŚMIERĆ!”.

 Zmarł w Poznaniu 22 IV 1874 r. Żonaty był z Melanią z Żychlińskich, z którą miał młodo zmarłych synów: Antoniego (1852-1874) i Ludwika (1855-1865) oraz córkę Marię, zamężną Wysocką.

W osobie i życiu Kierskiego zbiegły się najbardziej typowe wątki XIX-wiecznych dziejów Wielkopolan: walka w powstaniach narodowych i praca organiczna. Słowami wspomnienia pośmiertnego, opublikowanego w „Kurierze Poznańskim” (Nr 94 z 1874 r.): „Ciche życie, cicha praca, cicha śmierć!”.

Ilustracje:

Nekrolog Emila Kierskiego, „Dziennik Poznański”, nr 92 z 1874 r.

Dwór w Chrzypsku Wielkim, pocz. XX w.

Bibliografia:

1. Paczesny, Remanent na powstańczym szlaku (cz. 1) Emil Kierski (1810-1874), Informator Międzychodzki, nr 80, Międzychód 25 stycznia 2011 r.,

Karwowski S., Historia Wielkiego Księstwa Poznańskiego, Poznań 1918-1920,

1. Kieniewicz, Społeczeństwo polskie w powstaniu

 poznańskim 1848 r., Warszawa 1960,

Polski Słownik Biograficzny, tom XII, Wrocław – Warszawa – Kraków 1966-1967.