Wincenty Jędrzejczak (1872-1940)

Szczegóły

Artur Paczesny

Powstaniec wielkopolski, organizator i dowódca

Urodzony 13 października 1872 r. w Lubocześnicy  w powiecie szamotulskim w rodzinie rolnika Szczepana Jędrzejczaka i jego żony Józefy z domu Puk. Ukończył 4-klasową szkołę powszechną w Podpniewkach (pow. szamotulski), następnie pracował w gospodarstwie rolnym w Tuczępach (pow. międzychodzki).

WCIELONY DO ARMII PRUSKIEJ

 W latach 1892-1895 r. odbył służbę wojskową w armii pruskiej, którą zakończył w stopniu gefreitra. Podczas I wojny światowej został awansowany do stopnia sierżanta.

POWSTANIEC – OCHOTNIK Z TUCZĘP

 W listopadzie 1918 r. po klęsce Niemiec wrócił do Tuczęp w powiecie międzychodzkim. 9 stycznia 1919 r., na wieść o wybuchu Powstania Wielkopolskiego i obsadzeniu przez siły polskie Kwilcza oraz Sierakowa, zorganizował wspólnie ze Stanisławem Górnym ochotniczy oddział powstańczy, składający się z ludności Tuczęp, Mnich, Mniszek i Gralewa. Początkowo powstańcy z oddziału W. Jędrzejczaka rozbrajali i internowali miejscowych Niemców oraz zajęli się obsadzeniem urzędów i innych ważnych posterunków, a następnie rozkręcili pod Głażewem szyny kolejowe na torze ze Zbąszynia do Międzychodu.

WALKI POD GŁAŻEWEM I KAMIONNĄ

 Ok. 10 stycznia obsadzono Gralewo, na czele załogi W. Jędrzejczak mianował St. Górnego. 15 stycznia powstańcy zajęli szturmem Głażewo, pokonując i wypierając Niemców ze wsi, ale na rozkaz por. Konstantego Chłapowskiego musieli opuścić Głażewo i wycofać się do Gralewa.

 W czasie bitwy pod Kamionną 16 stycznia W. Jędrzejczak na czele powstańców z Tuczęp, Mnich i Mniszek ruszył na pomoc w kierunku Kamionny, ale wobec wcześniejszego pokonania Niemców i z braku odpowiednich rozkazów odsiecz ta okazała się spóźniona. 17 stycznia 1919 r. z rozkazu K. Chłapowskiego

1. Jędrzejczak ze swoim dotychczasowym 40-osobowym oddziałem ochotniczym został skierowany do Miłostowa. 25 stycznia wezwany do Kwilcza, otrzymał od dowódcy 1. batalionu chor. Stanisława Frydera przydział służbowy do I kompanii ppor. Wojciecha Kucharskiego, jako dowódca plutonu. 27 stycznia 1919 r. złożył wraz z kompanią przysięgę wojskową.

„ZUCH KAMIONNY”

 Z Kwilcza wraz z całą kompanią został skierowany na dworzec kolejowy w Prusimiu, skąd z jednym plutonem został wysłany do Kamionny, podczas gdy dowódca W. Kucharski przebywał z odwodem we wsi Prusim, skąd kontrolował pozycje. 30 stycznia 1919 r. pluton W. Jędrzejczaka stoczył udaną potyczkę z Niemcami, którzy przeprowadzili ostrzał artyleryjski Kamionny, a następnie oddziały piesze podeszły pod wieś. Dzięki postawie W. Jędrzejczaka i jego żołnierzy obroniono posterunki, a Niemcy wycofali się. Atak powtórzył się nazajutrz 31 stycznia 1919 r., i tym razem ponownie powstańcy wytrwali, za co rozkazem z 1 lutego 1919 r. gen. Józef Dowbóra-Muśnicki nadał im zaszczytne miano „zuchów Kamionny”, a wizytujący front płk. Milewski udzielił całej kompanii pochwałę. Ponowne potyczki z Grenzschutzem i starcia patroli pod Kamionną miały miejsce jeszcze w dniach: 7 lutego, 13 lutego i największa w dniu 16 lutego 1919 r.

SKUTECZNY DOWÓDCA

 Od 4 marca 1919 r. po odejściu W. Kucharskiego na dowódcę I Batalionu Grupy Zachodniej sierż. W. Jędrzejczak był dowódcą I kompanii, która utrzymywała pozycję: Tuczępy – Mnichy – Mniszki – Gralewo – Kamionna – Motzberg, które w dalszym ciągu często atakowane były przez Niemców ogniem karabinów maszynowych i min. Po zamianowaniu na dowódcę kompanii por. Antoniego Biskupskego, W. Jędrzejczak został dowódcą plutonu. Ponownie zastępował dowódcę kompanii w kwietniu 1919 r. Odznaczony m.in. Medalem Niepodległości i Odznaką Pamiątkową Naczelnego Komisariatu Straży Ludowej „Za Waleczność w Powstaniu Wielkopolskim 1918-19”.

 W latach międzywojennych osiedlił się w Grobi, gdzie do dzisiaj mieszkają jego potomkowie. Podczas II wojny światowej ze względu na podeszły wiek i zły stan zdrowia uniknął w dniu 12 grudnia 1939 r. wysiedlenia do Generalnego Gubernatorstwa. Zmarł wkrótce potem, 18 stycznia 1940 r., został pochowany na Cmentarzu Parafialnym w Sierakowie.

Ilustracje:

Wincenty Jędrzejczak w mundurze armii pruskiej, Tuczępy 1914 r.

Żołnierze 1. kompanii 1. batalionu 7 pułku strzelców wielkopolskich, front zachodni 1919 r.

Odznaka pamiątkowa Naczelnego Komisariatu Straży Ludowej „Za Waleczność w Powstaniu Wielkopolskim 1918-19”

Bibliografia:

Centralne Archiwum Wojskowe, teczka personalna, życiorys, kwestionariusz dla otrzymania Medalu Niepodległości,

Archiwum rodzinne Roberta Jędrzejczaka,

Sierakowskie Zeszyty Historyczne, nr 3, Sieraków 2009.